Mediat Dixhitale: Rreziqet dhe Mundësitë

Mundësitë dhe rreziqet e internetit për të rinjtë

Interneti dhe telefoni celular, përtej karakterit të tyre argëtues, ofrojnë një formë të re socializimi, shkëmbimi dhe qasjeje në dije të domosdoshme për fëmijët dhe adoleshentët e sotëm. Këto teknologji të reja përfaqësojnë një mundësi të jashtëzakonshme për përmirësimin e cilësisë së jetës së të rinjve në mbarë botën dhe vendosin në majë të gishtit një sasi të pakufizuar njohurish në të gjitha fushat jetike të ekzistencës së tyre (arsim, shëndet, shkencë, kulturë…). Por përparimet e epokës digjitale nuk janë pa kundërpeshë. Kjo revolucion virtuale ka krijuar rreziqe dhe kërcënime, shpesh të ngjashme me ato të botës reale, me të cilat të rinjtë e lidhur duhet të përballen.

UNESCO ka identifikuar dhe klasifikuar këto rreziqe që kërcënojnë të rinjtë online. Bëhet fjalë për ekspozimin ndaj përmbajtjeve pedofile, gjuhës së urrejtjes, lajmeve të rreme; këto rreziqe lidhen gjithashtu me reklama të papërshtatshme, mashtrime tregtare ose manipulimin e të dhënave personale.

Edukimi është mënyra më e mirë për t’iu përgjigjur këtyre kërcënimeve që i kanosen çdo përdoruesi të ri gjatë navigimit në botën digjitale. Përmes edukimit mediatik, është thelbësore për prindërit dhe kujdestarët që t’u transmetojnë të rinjve praktikat e mira që u mundësojnë të qëndrojnë të sigurt në internet.

Kjo nënkupton një menaxhim të duhur të identitetit të tyre digjital online, përmes rregullimeve të rrjeteve sociale ose mbrojtjes së të dhënave personale. Ndërgjegjësimi mbi qytetarinë digjitale është gjithashtu i rëndësishëm: të respektohet jeta private e të tjerëve, të reflektohet para publikimit të një përmbajtjeje, të respektohet e drejta e imazhit të shokëve… Kaq shumë rregulla bazë janë thelbësore për të parandaluar devijime siç është cyberbulizmi.

Sensibilizimi i të rinjve për “flluskat e filtrave”

Platformat digjitale si Google dhe Facebook përdorin algoritme për të na propozuar përmbajtje në varësi të sjelljes sonë si përdorues, pra nga ndërveprimet tona të kaluara (klikime, pëlqime, blerje, histori navigimi). Përmes algoritmeve, kompanitë digjitale na ofrojnë një navigim të personalizuar, të bazuar mbi një analizë parashikuese që synon të paraprijë pritjet tona. Për gjigantët e web-it, qëllimi është të ndikojnë në sjelljet tona për arsye tregtare.

Ndikimi i algoritmeve nuk është aspak i parëndësishëm. Ai përball përdoruesit dhe konsumatorin që jemi – veçanërisht më të rinjtë – me problematikën e flluskave të filtrave. Bëhet fjalë për “gjendjen në të cilën ndodhet një përdorues kur informacionet që ai merr në internet janë rezultat i një personalizimi të vendosur pa dijeninë e tij”. Termi « flluskë filtrash » i referohet izolimit të prodhuar nga ky mekanizëm: çdo përdorues ka qasje në një version të ndryshëm dhe unik të internetit. Ai rrezikon të mbetet i mbyllur në një univers të ngushtë digjital që përsërit pa pushim të njëjtat lloje përmbajtjesh. Ky izolim algoritmik varfëron ndjeshëm burimet e informacionit, sjell ulje të vëmendjes dhe gërryen ushtrimin e mendimit kritik. Përdoruesi privohet kështu nga hapja teorike që premton interneti dhe nuk përfiton më nga një përballje me pluralitetin e ideve dhe opinioneve, një element në zemër të zhvillimit intelektual.

Pikërisht për këtë arsye edukimi mediatik duhet t’i mundësojë qytetarëve të sensibilizohen mbi rreziqet e izolimit algoritmik. Të kuptuarit e mekanizmit përbën një hap thelbësor për t’u çliruar prej tij dhe për të pasuruar burimet e informacionit. Ky është një kusht madhor që interneti të mund të jetë në lartësinë e premtimit të tij fillestar për emancipim dhe liri.